του Κώστα Δουζίνα
Σε πρόσφατη ανάρτηση του στο Facebook ο κ. Βενιζέλος κατηγορεί τον Πρωθυπουργό για “ψέματα”:
“Επανήλθε [ο κ. Τσίπρας], χωρίς αιδώ, στα γνωστά αγαπημένα του ψέματα για το νόμο περί ευθύνης υπουργών αποδίδοντας σε εμένα συνταγματικές ρυθμίσεις του 1864 (!) και το νόμο που εισηγήθηκε ο Φ. Πετσάλνικος το 2003.”
Από το 1864; Λέει ψέματα ο κ. Τσίπρας; Όχι βεβαια. Ας θυμήσουμε λοιπόν τις αλήθειες που “ξεχνάει” ο κ. Βενιζέλος και ξέχασε και στην κατάθεση του στην Προκαταρκτική Επιτροπή της Βουλής. Το σύστημα προστασίας των υπουργών αποτελεί πρόσφατη και διαβολική έμπνευση των δημιουργών του.
1) Το Σύνταγμα του 1986 περιείχε το ακόλουθο άρθρο 86, περί ευθύνης υπουργώv που δεν περιέχει καμμία αναφορά σε αποσβεστική προθεσμία ή παραγραφή:
“1. Η Βουλή έχει το δικαίωμα να κατηγορεί, σύμφωνα με τους νόμους για την ευθύνη των Υπουργών, όσους διατελούν ή διετέλεσαν μέλη της Κυβέρνησης και τους Υφυπουργούς στο αρμόδιο για το σκοπό αυτό Δικαστήριο, που προεδρεύετε από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου και συγκροτείται από δώδεκα δικαστές, οι οποίοι κληρώνονται από τον Πρόεδρο της Βουλής σε δημόσια συνεδρίαση μεταξύ όλων των διορισμένων πριν από την κατηγορία Αρεοπαγιτών και Προέδρων Εφετών, σύμφωνα με όσα ορίζει ο νόμος.
2. Δίωξη, ανάκριση ή προανάκριση κατά των προσώπων που αναφέρονται στην παράγραφο 1 για πράξεις ή παραλείψεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους δεν επιτρέπεται χωρίς προηγούμενη απόφαση της Βουλής.
Αν κατά τη διεξαγωγή διοικητικής εξέτασης προκύψουν στοιχεία που μπορούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου για την ευθύνη των Υπουργών, νa θεμελιώσουν ευθύνη μέλους της Κυβέρνησης ή Υφυπουργού, εκείνοι που ενέργησαν την εξέταση διαβιβάζουν, όταν αυτή περατωθεί, τα στοιχεία αυτά στη Βουλή δια του αρμόδιου εισαγγελέα.
Μόνο η Βουλή έχει το δικαίωμα να αναστέλλει την ποινική δίωξη.”
Ούτε σύντομη αποσβεστική προθεσμία ούτε πρόβλεψη για δημιουργία “προανακριτικής” επιτροπής της Βουλής. Άρα, τουλάχιστον σε επίπεδο Συντάγματος, ίσχυε η συνηθισμένη παραγραφή που ίσχυε για όλους τους πολίτες.
2) Νόμος περί ευθύνης Υπουργών, 1997
Τι ελεγε ομως ο νόμος περι ευθύνης Υπουργών που ίσχυε πριν την αναθεώρηση του 2001; Το άρθρο 2 του νόμου 2509/1997 λέει τα εξής περί παραγραφής:
«2. Οι αξιοποινες πράξεις [των υπουργών] παραγραφονται πέντε χρόνια μετά την ημέρα που τελέστηκαν.
3. Η προθεσμία παραγραφής αναστέλλεται όσο διαρκεί η περίοδος κατά την διάρκεια της οποίας τελέστηκε η πράξη.»
Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο του 1997, η πενταετής παραγραφή αρχίζε να μετράει από τις εκλογές που γίνονταν μετά την ελεγχόμενη πράξη.
3) Αναθεώρηση Συντάγματος, 2001
Το 2001, ο εισηγητής της αναθεώρησης Ευάγγελος Βενιζέλος πρόσθεσε (παρ. 3) στο άρθρο 86 την εξής πρόταση που δεν υπάρχει σε κανένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα:
Άρθρo 86:
“3. Η Βουλή μπορεί να ασκήσει την κατά την παράγραφο 1 αρμοδιότητά της μέχρι το πέρας της δεύτερης τακτικής συνόδου της βουλευτικής περιόδου που αρχίζει μετά την τέλεση του αδικήματος.”
Ενίσχυσε δηλαδή η αναθεώρηση ακόμα περισσότερο την προστασία των πολιτικών, αξιώνοντας απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών (και όχι μόνον των παρόντων) για την ποινική δίωξη υπουργού.
4) Νόμος περι ευθύνης Υπουργών, 2003
Ο νόμος του 2003 ήταν προφανώς έμπνευση του κ. Βενιζέλου και ακολούθησε την ΝΕΑ συνταγματική διάταξη. Υιοθέτησε και εφάρμοσε την σύντομη αποσβεστική προθεσμία που είχε εισαχθεί δύο χρόνια πριν στο Σύνταγμα, όπως ήταν υποχρεωτικό να γίνει. Επέκτεινε επίσης προστασίες στους μη πολιτικούς συνεργούς των υπουργών. Το ίδιο καθεστώς διατηρήθηκε και μετά τις αλλαγές στο νόμο το 2011.
Η προθεσμία αυτή αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της αρχής της ισότητας του Συντάγματος και οδηγεί σε παραγραφή των υπουργικών αδικημάτων ή ακόμα χειρότερα στην εξάλειψη της όποιας ευθύνης. Το νομικό πλέγμα που έχει φτιαχτεί δηλαδή, με ευθύνη κυρίως του κ. Βενιζέλου, μπορεί να οδηγήσει σε μη δίωξη λίγους μήνες μετά την διάπραξη της πράξης, αν οι επόμενες εκλογές γίνουν η μία κοντά στην άλλη, όπως το 2012 και 2015. Στην καλύτερη περίπτωση η παύση της δυνατότητας δίωξης έρχεται μετά το τέλος της δεύτερης συνόδου της επόμενης Βουλής δλδ. δύο χρόνια μετά τις επόμενες εκλογές.
Από το 2001 και μετά σταδιακά το πλέγμα προστασίας των υπουργών έγινε ισχυρότερο, και η εξερεύνηση και δίωξη του αδικήματος σχεδόν αδύνατη.
Οι διατάξεις εχουν καταδικαστεί από το σύνολο της πανεπιστημιακής κοινότητας. Χαρακτηρίστηκαν ως «ανήθικο προνόμιο» των υπουργών που προσιδιάζει σε «μακάριο καρτέλ» (Ν. Αλιβιζάτος, «Καθημερινή» 10.5.2009 και 7.6.2009), ως καθεστώς που αποτελεί «φαύλη απόκλιση από τις αρχές της δημοκρατικής κοινωνίας» (Γ. Κασιμάτης, «Ελευθεροτυπία» 17.5.2009). Αποτελούν το “τέλειο έγκλημα”, δράστης του οποίου είναι ο συνταγματικός νομοθέτης και ωφελημένοι οι πολιτικοί (https://openathens.eu/to-telio-egklima/)
Ολοι νομίζω θα ευχόμασταν, μέρες που είναι, να ήταν όλα αυτά, τα σχετικά και με το σκάνδαλο Νοβάρτις, ένα κακόγουστο πρωταπριλιάτικο αστείο. Δυστυχώς δεν είναι. Και το ερώτημα που γεννιέται είναι: αν δεν λέει ψέματα ο Πρωθυπουργός, τότε μήπως λέει ο κ. Βενιζέλος?
