Η ανασφάλεια, το άγχος, η αγωνία των λαών για το μέλλον αποτελεί το έδαφος όπου ο ακραίος εθνικισμός απλώνει τις ρίζες του. Για να μετατραπεί όμως η ανασφάλεια σε ακροδεξιά ιδεολογία χρειάζεται να την κατευθύνουν στην άκρα Δεξιά πολιτικοί και δημοσιολογούντες.
Στην Ευρώπη αυτό γίνεται με κατηγορίες κατά των μεταναστών, των ξένων, των άλλων που μας κλεβουν την απόλαυση. Στην Ελλάδα η δαιμονοποίηση των προσφύγων απέτυχε. Οι μνήμες της προσφυγιάς και ο ανθρωπισμός των νησιωτών μας έβαλαν φραγμό στις ελληνικές απομιμήσεις του Σαλβίνι και του Ορμπαν. Ετσι η Δεξιά και η Δεξιά της Δεξιάς χρησιμοποίησαν τη Συμφωνία των Πρεσπών για να δημιουργήσουν ανάλογο κλίμα.
Οι ακροδεξιοί προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τη συμφωνία για να δημιουργήσουν έναν νέο διχασμό μεταξύ «πατριωτών και προδοτών», ελπίζοντας ότι έτσι θα αντιστρέψουν τη μεταπολιτευτική «αριστερή ηγεμονία» και θα κατατροπώσουν την «ελαττωματική» ιδεολογία της Αριστεράς. Η υπόλοιπη Δεξιά τού «ανήκομεν στη Δύση» και «μένουμε Ευρώπη», ενώ κατανοεί την αναγκαιότητα της συμφωνίας, υποστηρίζει ανάλογες θέσεις για ψηφοθηρικούς λόγους.
Εχουμε καταλήξει σε έναν πλειστηριασμό ακραίου πατριωτισμού και εθνικισμού. Ο κάθε «μακεδονομάχος» προσπαθεί να πείσει ότι είναι πιο αυθεντικός πατριώτης από τους άλλους. Ετσι λιπαίνεται το έδαφος όπου εκκολάπτεται ο εθνικισμός και η Ακροδεξιά.
Το πληγωμένο μεγαλείο
Ολα τα κόμματα της αντιπολίτευσης, μεταξύ των οποίων δυστυχώς και το ΚΚΕ, είναι εναντίον της συμφωνίας. Τα αντιφατικά τους επιχειρήματα δίνουν μια εικόνα της παραμορφωτικής αλλά κυρίαρχης ιδεολογίας της παλιάς πολιτικής τάξης. Από τη μια μεριά, συνεχείς αναφορές στο μεγαλείο και τη δύναμη της χώρας, η οποία δεν πρέπει να παίρνει υπόψη τα συμφέροντά της ή τις προτροπές των εταίρων, αλλά μόνο συναισθηματικές παρορμήσεις. Είναι μια ψευδαίσθηση φανταστικής ανωτερότητας και μαγκιάς, του «ξέρεις ποιος είμαι εγώ», που μπορεί και πρέπει να επιβάλλεται επί των μικρών και αδύναμων άλλων.
Από την άλλη, ο μικρός και αδύναμος γείτονας μας επιβουλεύεται, ο αλυτρωτισμός του αποτελεί θανάσιμο κίνδυνο. Ετσι η φαντασίωση της ανωτερότητας συντροφεύεται από την ιδεολογία της κατατρεγμένης και φτωχής πατρίδας, που την εποφθαλμιούν και υποσκάπτουν μικροί και μεγάλοι. Μας ταπεινώνουν οι ισχυροί, εποφθαλμιούν τα στολίδια μας οι αδύναμοι. Κάποιοι θέλουν κομμάτι της γης μας, αλλοι της κληρονομιάς μας, άλλοι της κυριαρχίας μας.
Μεγάλοι και μικροί παραμονεύουν για να κλέψουν αυτό που δεν έχουμε. Ενα πληγωμένο μεγαλείο, ένας άσφαιρος «ανδρισμός», μια πανίσχυρη αλλά κατατρεγμένη «ψωροκώσταινα», ήταν η παραμορφωμένη εικόνα της Ελλαδας που ακούσαμε στη Βουλή και στα κανάλια.
Ετσι είναι, αν έτσι νομίζετε
Στην επεισοδιακή συνεδρίαση στην Επιτροπή Αμυνας και Εξωτερικών, που προήδρευσα, θυμόμουνα αγαπημένα κινηματογραφικά έργα, για να κρατήσω την ψυχραιμία μου απέναντι στις προκλήσεις και την πλειοδοσία υπερπατριωτισμού. Οπως άκουγα λοιπόν τα ίδια επιχειρήματα ξανά και ξανά, παρά τις απαντήσεις που είχαν δοθεί, θυμήθηκα τους αδελφούς Μαρξ στην εξαιρετική κωμωδία «Σούπα πάπιας».
Αρνείται ο Τσίκο στη συνομιλήτριά του κάτι που είχε συμβεί. «Μα το είδα», του λέει αυτή. «Θα πιστέψεις τα μάτια σου ή αυτά που σου λέω;» απαντάει. Αυτή η φράση χαρακτήρισε τη συζήτηση. Καταρρίπτονταν τα επιχειρήματα το ένα μετά το άλλο, αλλά η αντιπολίτευση επέστρεφε στα ίδια, ελαφρώς αλλαγμένα. Θα αναφέρω μερικά μόνο παραδείγματα νομικής μορφής.
1. Αποδεχτηκε η κυβέρνηση την ύπαρξη μακεδονικού «έθνους» και τη χρήση του ονόματος Μακεδονία, υποστήριξε ο ταλαντούχος κ. Μητσοτάκης. Εξηγήσαμε ότι ο όρος nationality σημαίνει εθνότητα. Τα θεσμικά αγγλικά του είναι προβληματικά, αλλά κατανοητό, χρηματιστής ήταν. Αρκούσε να κοιτάξει την ταυτότητά ή να ανατρέξει στην European Convention on Nationality για να καταλάβει ότι nationality δεν σημαίνει εθνότητα [η λέξη γι’ αυτό είναι ethnicity], αλλά ιθαγένεια.
Οταν ήρθε η επιβεβαίωση από τη ρηματική διακοίνωση, άλλαξε η γραμμή. Γιατί δεν βάλατε citizenship αντί για nationality; Εξηγήσαμε ότι nationality είναι ο νομικός δεσμός πολίτη και κράτους, ενώ citizenship είναι o πολιτικός δεσμός. Ο σοβαρός συνάδελφος κ. Γεραπετρίτης, σύμβουλος του αρχηγού, το παραδέχτηκε, όπως και ο κ. Βενιζέλος. Πέρα από τις πολιτικές διαφορές υπάρχει και η επιστημονική ακεραιότητα.
2. Ναι, αλλά γιατί δέχεστε τον όρο μακεδονικός «λαός» που είναι συνώνυμο του έθνους, ξαναγύρισαν οι οπαδοί του Μαρξ; Εξηγήσαμε ότι «έθνος» και «λαός» είναι διαφορετικές έννοιες. Ο λαός είναι το σύνολο των πολιτών με δικαιώματα. Ο δικός μας περιλαμβάνει εκτός των εθνοτικά Ελλήνων, Ελληνες άλλων εθνοτήτων με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Αντετοκούνμπο.
Οταν δεν ήταν πια δυνατό να επιμείνουν στην εθνότητα, πήγαν στην «εκχώρηση» της ταυτότητας. Εξηγήσαμε ότι το έθνος και η ταυτότητα, η σχέση μας με την παράδοση, τη συνείδησή μας και τους άλλους, δεν είναι δουλειά του διεθνούς δικαίου. Καμιά σύμβαση ή συνθήκη δεν μπορεί, ούτε και επιδιώκει να τα αλλάξει. Μόνο με τον σεβασμό της αξιοπρέπειας και της ταυτότητας του άλλου χτίζονται οικογένειες, φιλίες, γειτονιές.
3. Χαρίζετε το όνομα Μακεδονία, κατηγόρησαν μετά την κυβέρνηση. Το «Μ» στο «ΠΓΔΜ» ή στο «FYROM» τι είναι; Δεν είναι «M for Murder» όπως στο περίφημο έργο του Χίτσκοκ, αλλά το «Μ» της Μακεδονίας. Δεν υπάρχει κανένας που έζησε στο εξωτερικό και δεν ξέρει ότι όχι μόνο τα κράτη αλλά όλοι, πολίτες, δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί, λέγανε το κράτος Μακεδονία και μας αντιμετώπιζαν σαν μικρά παιδιά που έχουμε τις παραξενιές ενός περίεργου παλιμπαιδισμού.
Εμείς δεν δίνουμε αλλά παίρνουμε λοιπόν, κάνουμε το Μακεδονία, Βόρεια. Οι νέοι, χωρίς τα τραύματα του Εμφυλίου και του ψυχρού πολέμου, γρήγορα θα αποδεχτούν τη φιλική σχέση των γειτονικών λαών που δεν έχουν τίποτε να χωρίσουν.
4. Η συμφωνία διχάζει τους Ελληνες και «ενώνει» τους βόρειους γείτονες, δήλωσε ο κ Μητσοτάκης. Πάλι αυτά που λένε παραμερίζουν αυτά που βλέπουμε. Το VMRO κατηγορεί τον Ζάεφ όχι ότι ένωσε, αλλά ότι πρόδωσε τη Μακεδονία, όπως λέει και η αντιπολίτευση για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο εθνικισμός της μιας πλευράς βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη ως αντεστραμμένο είδωλο της άλλης, το ίδιο αποκρουστικός και εδώ και εκεί.
5. Ακούσαμε ότι προϋπόθεση για την ψήφιση της συμφωνίας είναι να έχουμε το κωδικοποιημένο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ. Πάλι πρέπει να πιστέψουμε αυτά που μας λένε και όχι αυτά που βλέπουν τα μάτια μας. Το άρθρο 1 παρ. 4, περ. ζ ορίζει ότι η υποχρέωση της γείτονος είναι να γνωστοποιήσει την ολοκλήρωση των συνταγματικών τροποποιήσεων.
Αυτό έγινε με το note verbale, όπως είχε γίνει παρεμπιπτόντως και με την Ενδιάμεση Συμφωνία. Κανείς δεν παραπονέθηκε τότε ότι έλειπε το κείμενο, μια και η νομική τάξη της Βόρειας Μακεδονίας αναθεωρεί το Σύνταγμα με ενάριθμες τροπολογίες όπως και οι Αμερικανοί. Οταν ο ΟΗΕ, διά στόματος Νίμιτς, επιβεβαίωσε την ολοκλήρωση των υποχρεώσεων των γειτόνων, τελείωσε και αυτό το επιχείρημα που, όπως και τα άλλα, στηριζόταν στο κενό. Υπεκφυγές, προσχήματα, προφάσεις.
Εμείς πιστεύουμε στα μάτια μας. Η Ν.Δ. πήρε διαζύγιο από την Ευρώπη, τον φιλελευθερισμό, τον ορθό λόγο. Ελπίζω να αναγνωρίσει σύντομα αυτά που όλοι βλέπουμε, γιατί διαφορετικά θα διχάσει πραγματικά τους Ελληνες και θα το πληρώσει πρώτη.
*Άρθρο του Κώστα Δουζίνα στην Εφημερίδα των Συντακτών (04/02/2019).
